توضیحات :

شهرسازی:

سر فصل‌ها:

1- تقسمات كشوری

2- قوانین و ضوابط شهرها و زمینه‌های توسعه شهرها و روستاها

3- تجزیه و تحلیل نحوه استفاده از اراضی

4- طرح‌های شهرسازی بزرگ نقاط ضعف آنها

5- قوانین و استانداردهای شهرسازی

6- تعریف طرح‌های جامع، تفضیلی، هادی،و …

7- تجزیه و تحلیل طرح‌های اجرایی و تأثیر مسائل اقتصادی اجتماعی در طرح‌های شهرسازی

8- كارفرما، پیمانكار، مشاور، و نحوة همكاری آنها

9- فرآیندهای اجرایی یك پروژه از برنامه‌ریزی تا نظارت

توسعه: توسعه، گسترش هدفمند و از پیش تعیین شده می‌باشد و نباید آنرا با گسترش اشتباه كرد.

تقسیمات كشوری:

1- كشور به چند استان تقسیم می‌شود كه ادارة هر استان به عهدة استاندار می‌باشد كه توسط وزیر كشور معرفی و توسط هیئت دولت انتخاب می‌شود.

2- استان به چند شهرستان تقسیم می‌شود كه ادارة هر شهرستان به عهدة فرماندار است كه توسط استاندار معرفی و توسط وزیر كشور انتخاب می‌شود.

3- شهرستان به چند بخش تقسیم می‌شود. ادارة هر بخش به عهدة بخشدار است كه فرماندار او را معرفی و استاندار انتخاب می‌كند.

4- بخش به چند دهستان تقسیم می‌شود كه ادارة هر دهستان به عهدة دهدار است.

در سطح هر استان از هر وزارتخانه حداقل یك ادارة كل وجود دارد و بعضی وقتها ممكن است یك وزارتخانه در یك استان دو اداره كل وجود داشته باشد مثل ادارة كل شیلات زابل و چابهار در استان سیستان و بلوچستان.

نكته: هر جایی كه حداقل 5000 نفر جمعیت ثابت داشته باشد می‌تواند توسط ارگانهای دولتی و بعد از ثبت شهر محسوب شود.

در سطح هر استان، از هر وزارت‌خانه حداقل یك اداره كل وجود دارد و بعضی وقتها ممكن است یك وزارت‌خانه دریك استان دو ادارة كل داشته باشد.مثل اداره كل شیلات زابل و چابهار در استان سیستان و بلوچستان .

نكته: هر جایی كه حداقل 5000 نفر جمیعت ثایت داشته باشد می‌تواند توسط ارگانهای دولتی و بعد از ثبت شهر محسوب شود.

شهرداری: اداره‌ای است عمومی تحت نظارت دولت و تمامی دستگاههای اداری، عمومی و دولتی تحت غالب قوانین مصوب اداره می‌گردند.

قوانین مخصوص ادارة دستگاههای دولتی عمومی و دولتی:

مجموعه قوانینی است كه مجلس در یك یا چند دورة مثلاَ یك ماهه برای ادارة سازمانی تعیین می‌كند.

قانون تشكیلات شوراها و شهرداری‌ها:

مجموعه قوانینی است كه شوراها و شهرداریها را از زمان تأسیس در بر می‌گیرد به عنوان مثال در قانون 55 شهرداریها كلیه وظایف شهرداریها مشخص شده است مثل قانون جمع‌آوری زباله‌ها و … و یا جمع‌آوری متكدیها كه برداشته شده است. لازم به ذكر است درآمد شهرداریها از عوارض محلی بدست می‌آید.

شهرها دو محدوده دارند:

1- محدودة قانونی( خدمات)

2- محدودة حریم( استحفاضی)

كه محدودة شهر پس از تعیین توسط وزارت مسكن و شهرسازی، توسط شورای عالی شهرسازی و معماری كشور تأیید می‌شود.

شورای عالی شهرسازی و معماری: شورایی است كه مركب از وزرای كشور، مسكن و شهرسازی، جهاد كشاورزی، رئیس سازمان میراث فرهنگی، رئیس سازمان محیط زیست، استاندار استان مورد نظر و شهردار شهر مورد نظر.

نكته: هر طرح بزرگی كه در سطح كشور انجام می‌شود مقدمه‌ای آن طرح‌های ملی است.

انواع طرح‌های كشوری عبارتند از:

1- طرح‌های ملی

2- طرح‌های منطقه‌ای

3- طرحهای ناحیه‌ای طرحهای جامع

طرحهای تفضیلی

و انواع طرح‌های شهرسازی عبارتند از:

1- طرح جامع 2- طرج تفضیلی( افق 5 ساله) 3- طرح هادی 4- طرح اجرائی

برنامه ‌ریزی:

- فرآیند تعیین فعالیتهای منتسب آینده با بكار بردن مجموعه‌ای از گزینه‌هاست.

- فعالیتی سازمان یافته به منظور گزینش بهترین راه‌حل پیشنهادی برای رسیدن به هدفهاست.

برنامه‌ریزی شهری: مجموعة بررسی‌ها در مورد مسائل موجود در جامعه شهی و تنظیم برنامه جهت رشد و توسعه آینده شهری را برنامه‌ریزی شهری می‌نامیم.

تقسیم‌بندی برنامه‌ریزی از نظر زمانی:

1- برنامه‌ریزی كوتاه مدت( یك تا سه ساله)

2- برنامه‌ریزی میان مدت( سه تا هفت ساله)

3- برنامه‌ریزی بلند مدت( هفت تا ده ساله)

برنامه‌ریزی از نظر وسعت به چهار دسته تقسیم می‌شود:

1- برنامه‌ریزی در سطح ملی

2- برنامه‌ریزی در سطح منطقه‌ای

3- برنامه‌ریزی در سطح زیر منطقه‌ای

4- در سطح محلی( كه عملا در سطح یك شهر است.)

شهرسازی: بررسی مجموعه مسائل فیزیكی( كالبدی) شهرها و ارائه راههای مناسب رشد و توسعة جامعه در ارتباط بامسائل یاد شده می‌باشد.

روند تهیه طرح تفضیلی:

می‌خواهیم برای A طرح تفضیلی بدهیم( 100 هكتار از یك شهر)

1- طبق طرح جامع افق جمعیتی: در هر هكتار 120 نفر مناسب است.پس جمعیت كل 12000 نفر در A می‌باشند.

طرح تفضیلی شامل 4 قسمت است:

1- شبكه معابر( كه بین 25 تا 35% فضای شهری را اشغال می‌كند)

2- سرافة شهری( عبارت است از فضای اختصاص یافته شهر به ازاء هر نفر)

3- سرانة مسكونی( میزان زیربنای مسكونی به ازاء هر نفر در شهر است.)

4- سرانة خدماتی( 25تا35%)

• بعد خانوار: متوسط جمعیت هر خانواده در شهر
• معمولاَ به سرانه‌های غیر مسكونی عدماتی می‌گویند.
• مهمترین عامل كه تعیین كننده شبكه معابر است جمعیت ساكن در منطقه می‌باشد.

سرانة شهری:

میزان سطوح استاندارد اختصاص یافته به هر كدام از كاربریها به نسبت جمعیت هر شهر را سرانة شهری می‌نامند.

كاربری زمین: تعیین نوع عملكرد قظعات اراضی در سطح شه توسط طرح تفضیلی را كاربری زمین می‌نامیم.

موجود

جمعیتی

تراكم پیشنهادی(در طرح جامع)

مسكونی

ساختمانی

موجود

غیر مسكونی پیشنهادی

تراكم:

جدای از شرایط موجود در شهر یا در منطقه و علاوه بر پش‌بینی جمعیت، اهداف و جهات توسعه شهرها در نظر گرفته می‌شود كه با توجه به سرانة شهری می‌باشد.

* تراكم X% تا دو رقم اعشار X میزان مساحت زمین میزان ساخت.

مثلاَ تراكم 170% یعنی: میزان مساحت زمین میزان مساحت بنا.

• اگر میزان مساحت در سرانه كافی نبود آنگاه تراكم ارتفاعی معرفی می‌گردد.

طرح انتقال سفارتخانه‌ها به بیرون شهر برای كم شدن تراكم جمعیتی است كه در طرح جامع پیشنهاد می‌شود.

مثال: زمینی 400 متری در منطقه‌ای با تراكم15% ساخت مفروض است:

در هر زمین 60% زیر بنا داریم پس : 600 متر می‌توانیم در 240 متر از زمین بسازیم كه با توجه یه تراكم ارتفاعی 2 طبقه 240 و یك طبقه 120 متری می‌سازیم.

• هر واحد باید یك پاركینگ داشته باشد كه پاركینگ جزء تراكم نیست.

تراكم ساختمانی: عبارت است از میزان زیربنای ساختمانی كلیه بناهای شهر.

• تراكم متوسط در كشور ما 100 تا 150 نفر در هكتار است.
• برای رسیدن به تراكم شهری و جمعیتی ابتدا به شبكة معابر را طراحی می‌كنیم كه در وهله اول نیاز به ایدة معماری دارد.

عوامل مؤثر در چگونگی طراحی شبكة معابر شهری:

1- وضعیت شبكة معابر موجود

2- وضعیت توپوگرافی زمین

3- وضعیت ثبتی املاك( یعنی ممكن است در یك مكان خاص تغییرات ثتبی اتفاق افتاده باشد.

4- محل گذر مسیل‌ها

• مجموع مساحت معابر شهری را سرانة شبكه معابر شهری می‌نامیم.
• بطور كلیمساحت شهرهای ما به شبكه معابر را از مساحت بكارگیری مسكونی و مساحت به سرانه خدمتی اختصاص می‌یابد.

میزان زیربنای مورد نیاز به مساحت موجود تراكم متوسط مسكونی

( كاربری خالص مسكونی) (جمعیت در 100 هكتار)

( مساحت مسكونی مورد نیاز)

تراكم متوسط شهری

*در چنین شرایطی از فضای اشغالی كم و به طبقات اضافه می‌كنیم.

*یعنی در محدودة تراكم 113% اگر زمین 1000 متری داشته باشیم می‌توانیم در 60% زمین 1130 مترمربع مسكونی بسازیم، كه البته به ازای هر واحد 25 متر مربع پاركینگ لازم است.

* از محدودیتهای دیگر عرض معابر است و ارتفاع ساختمان نباید بیشتر از عرض خیابان باشد.

تراكم جمعیتی: عبارت است از نسبت جمعیت به مساحت مسكونی یعنی مثلاَ اگر شهری 150 نفر در هكتار جمعیت داشته باشد تراكم جمعیتی آن

بطور كلی برای شهر دو تعریف را می‌توان ارائه داد:

1- شهر یكی از پدیده‌های بشری است به منظور اسكان، تأمین معشیت و داشتن روابط اجتماعی اقتصادی.

2- شهر عبارت است از یك واحد اجتماعی، سیاسی، فعالیتی، فیزیكی، و جمعیتی

دلایل جذب جمعیت روستاها، در شهرها:

1- نبود امكانات( بهداشتی، تفریحی و …)

2- مشكلات كشاورزی( كمبود آب، سم، و…)

3- مشكل انتقال( اجتیاج به كار در جوامع شهری)

4- پائین بودن سطح درآمد

5- كمبود راههای ارتباطی مناسب

مشكلات جذب جمعیت روستاها، در شهرها:

1- ترافیك و ازدحام در شهرها

2- مشكلات مسكن

3- عدم تكافوی تأسیسات موجود شهری

4- پائین رفتن سطح تولیدات كشاورزی و دامی

برای اینكه در آینده در ادارة شهری با مشكلات كمتری مواجه شویم باید: والاَ كاربری اراضی مشخص شود. ثانیاَ سرانه‌های خدماتی باید مشخص شود و ثالثاَ باید نیازهای كالبدی( فیزیكی) در شهر ارضاء شوند. یعنی بطور كلی باید جهت توسعه و گسترش شهر مشخص باشد.

کلمات کلیدی : طرح های شهرسازی بزرگ;قوانین و استانداردهای شهرسازی