كارورزی زراعت و اصلاح نباتات ایستگاه تحقیقات و اصلاح نهال و بذر استان گلستان - گرگان

توضیحات :

فهرست مطالب

فصل اول

معرفی سازمان: 2

مختصات مركز تحقیقات گرگان: 2

فصل دوم

گندم 4

اصلاح گندم 6

جو (Hordeum volgarel): 8

جو در استان گلستان: 9

زراعت ذرت شیرین 9

زراعت ذرت دانه‌ای: 11

ذرت علوفه‌ای 14

زراعت سورگوم Shorghum Vulgar: 16

منشاء سورگوم: 18

زراعت ارزن دم روباهی 21

شبدر برسیم 22

كلزا 23

سویا: 24

زراعت گوجه‌فرنگی: 25

زراعت هندوانه: 27

زراعت خیار 29

زراعت كدو 31

فصل سوم

فعالیت‌های انجام شده 34

گردآوری مطالب: 37

فصل اول

مركز تحقیقات اصلاح نهال و بذر، همان‌طور كه از اسم آن پیداست، اصلاح رقم‌های مختلف است، یعنی مقایسه ارقام مختلف و رسیدن به یك نتیجه‌ای كه كدام رقم بهتر است كه این مقایسه هم در طرح‌های بهزراعی، مثل مقایسه فاصله ردیف‌ها، فاصله بوته‌ها، عمق كاشت و ... و معرفی یك رقم برتر به كشاورز و یا وارد كردن ارقام مختلف از مراكز تحقیقاتی بین‌المللی و آزمایش كردن آنها در مناطق مختلف تا ببینند آیا این رقم برای كشت در منطقه موردنظر مناسب است یا نه؟

فعالیت دوم آن، اصلاح بذر و یا همان بهنژادی، یعنی اینكه یك رقم كه مقاومت خوبی دارد، ولی عملكرد خوبی ندارد، را با یك رقم كه عملكرد خوبی دارد، تلاقی دهند و هیبرید بدست می‌آورند تا رقم را اصلاح كنند و آن رقم را بعد از سال‌ها تلاش به كشاورز معرفی كنند.

مركز تحقیقات گرگان كه محل اصلی آن در داخل شهر گرگان است، بعد از فلكه پمپ بنزین (میدان معلم) واقع است. دارای ایستگاهی است كه این ایستگاه، ایستگاه تحقیقات اصلاح نهال و بذر است و در سال 1337 تاسیس شده است و وسعت آن حدود 37 هكتار و در 6 كیلومتری شمال گرگان واقع است.

موقعیت ایستگاه در 54 درجه و 20 دقیقه طول شرقی، در 46 درجه با 55 دقیقه عرض شمالی است كه با 6 متر ارتفاع از سطح دریا، با متوسط بارندگی سالانه حدود 400-450 میلیمتر، بسیاری از تحقیقات بهنژادی و بهزراعی غلات، دانه‌های روغنی، ذرت، حبوبات،‌ گیاهان علوفه‌ای، مبارزه با آفات و بیماری‌ها، تغییر عناصر غذایی در خاك و گیاه و آماده‌سازی بستر بذر و كنترل گواهی بذر و ... انجام می‌شود.

همچنین دارای تعدادی ماشین‌آلات از جمله كمباین، تراكتور، گاوآهن، دیسك، دستگاه بوجار و ... و همچنین دارای 2 چاه آب و سیستم آبیاری ویل‌مو می‌باشد؛ دارای چندین انبار ژرم‌پلاسم است كه مواد ژنتیكی در آنجا نگهداری می‌شود.

فصل دوم

گندم متعلق به تیره Poacea و زیرتیره Pooidea و جنس Triticum و گونه زراعی T.aestivum می‌باشد.

مرحل نمو گندم:

1.مرحله‌ جوانه‌زنی

2.ظهور گیاهك

3.مرحله پنجه‌زنی

4.طویل شدن ساقه

5.مرحله آبستنی

6.مرحله ظهور خوشه

7.مرحله گرده‌افشانی

8.مرحله شیری شدن دانه

9.مرحله خمیری شدن دانه

1. مرحله رسیدن كامل دانه گندم

تقسیم‌بندی گندم:

الف) تقسم‌بندی ژنتیكی:

1.گندم‌های دیپلوئید

2.گندم‌های تتراپلوئید

3.گندم‌های هگزاپلوئید

ب) تقسیم‌بندی تجاری:

1.گندم قرمز سخت زمستانه

2.گندم قرمز سخت بهاره

3.گندم قرمز نرم زمستانه

4.گندم سفید

5.گندم دوروم

6.گندم قرمز دوروم

ج) تقسیم‌بندی زراعی:

1.گندم‌های بومی

2.گندم‌های اصلاح‌شده

گندم‌های اصلاح شده، دو دسته‌اند:

1.گندم‌های داخلی

2.گندم‌های هیبرید

برخی از مهمترین گندم‌های هیبرید كه در استان گلستان كشت می‌گردند، عبارتند از:

پاستور، اترك، تجن، زاگرس

مصرف كود:

ازت: 120-70 كیلوگرم در هكتار ازت خالص

فسفره: 120-70 كیلوگرم در هكتار (p₂o₅)

پتاسیم: 70-50 كیلوگرم در هكتار (k₂o)

زمان كاشت:

گندم آبی پاییزه در مناطق معتدله، از مهرماه تا آبان‌ماه

گندم آبی پاییزه در مناطق نیمه گرمسیر،‌ از اواسط آبان تا اواسط آذر

گندم دیم پاییزه در مناطق معتدله،‌ از اواسط اسفند تا اواسط فروردین

گندم دیم پاییزه در مناطق نیمه گرمسیر،‌ از اواسط بهمن تا اواسط اسفند

میزان مصرف بذر:

ارقامی كه بیش از 5 پنجه تولید می‌كنند: 120-110 كیلوگرم در هكتار

ارقامی كه كمتر از 2 پنجه تولید می‌كنند: 180-150 كیلوگرم در هكتار

در زراعت دیم: 90-65 كیلوگرم در هكتار

با استفاده از ردیف‌كار: 140-130 كیلوگرم در هكتار

روش سنتی: 220-180 كیلوگرم در هكتار

روش كاشت گندم:

1.كرتی (سنتی)

2.خطی (مكانیزه)

آبیاری گندم:

گندم از زمان كاشت تا برداشت، به 4 تا 8 هزار مترمكعب رطوبت نیازمند است. در روش كشت كرتی، آبیاری به صورت غرقابی و در روش خطی، آبیاری به صورت نشتی انجام می‌شود.

علف‌های هرز:

یولاف وحشی، چاودار كوهی، جوموشی، علف خونی، گندمك، شلمی، خارشتر، خرفه و ... .

برداشت گندم:

گندم را معمولاً 1 تا 2 هفته بعد از رسیدگی فیزیولوژیكی و زمانی كه رطوبت دانه آن به 15-14 درصد رسیده باشد، برداشت می‌نمایند.

در برداشت سنتی، معمولاً گندم با رطوبت بیش از 20% برداشت می‌شود.

برای اصلاح گندم از روش‌های مختلف اینتروداكشن، هیبریداسیون، موتاسیون و سلكسیون استفاده می‌شود.

خزانه كراسینگ بلوك:

پدر و مادرهای دارای صفات مطلوب در این خزانه موجود است.

هیبریداسیون:

گرده یكی را به ماده دیگری انتقال دادن.

2 خط را پاییز و 2 خط را اواخر آذرماه می‌كارند. علت این امر، آماده‌پذیری برای گرده می‌باشد، به خاطر اینكه ممكن است از دست ما دربرود.

انتخاب لاین:

یكسری از لاین‌ها وجود دارند كه مقاوم هستند و عملكرد خوبی نداشته، آنها را در خزانه كشت با لاین‌های پرمحصول و كم‌مقاومت دو رگ می‌زنند. هدف از این كار، ایجاد لاین‌هایی كه به بیماری مقاوم و عملكرد بالا داشته باشند، می‌باشد كه این كار 12 سال بطور می‌انجامد.

برای اصلاح گندم، هر لاین روی دو پشته و در 2 تاریخ كاشت می‌كارند. چون والدین را بتوان با هم هیبرید نمود كه هدف از این كار، دنبال كردن عملكرد بالا و مقاومت به بیماری است. بعد بر روی آنها، پاكت می‌زنیم. پس از برداشت، دانه‌ها را جدا و در نسل F₁ ارزیابی می‌كنیم.

نسل F₁:

از تلاقی دو والد بذر هیبرید در سال بعد بوته، نسل F₁كشت می‌شود كه دارای 50درصد خصوصیات پدری و 50 درصد خصوصیات مادری است. در این نسل، بوته‌ها هم شكل (uniform) هستند.

در نسل اولِ دو ژن، مقاومت و عملكرد را با هم تلاقی دادیم BÍA ، اگر نیاز به یك ژن دیگر داشته باشیم، مثلاً برای سپتوریوز، این را كراس سوم می‌گویند، یعنی تری‌وی‌كراس و اگر دو نسل F₁را با هم تلاقی دهیم، یعنی ÍF₁ÍF₁، AÍBÍCÍD كه آن را دابل‌كراس می‌گویند. F₁ كه نفر سوم به آن وارد می‌شود، والد پدری است.

Interodaction

در این روش، یكسری از لاین‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. تعداد زیادی لاین از كشورهای مكزیك به صورت دوخطی با شاهد منطقه (تجن) مورد بررسی قرار می‌دهند و آن لاین‌های ارزیابی شده در آزمایشات پیشرفته‌تر می‌رود.

xxx هتروزیس در گندم خیلی كم است.

نسل F₂:

تفرق صفات است و دارای تنوع است، یعنی بعضی كوتاه و بعضی بلند هستند. هرچه از این نسل به طرف جلو پیش می‌رویم، تنوع كمتر می‌شود. در F_2، بوته‌هایی را انتخاب می‌كنیم كه پنجه خوب، خوشه یكنواخت و محكم و بوته‌های كوتاه‌تری داشته باشند. بیشترین تنوع ژنتیكی در نسل دوم است و تا نسل F₆ به یكنواختی می‌رسند. پس از این‌كه یكنواختی در نسل مشاهده شد، آنها را به عنوان لاین انتخاب و در آزمایش مقایسه عملكرد مقدماتی قرار می‌دهیم.

نسل F₇: در آزمایشات سازگاری، ناحیه‌ای، عملكرد و ... مورد بررسی قرار می‌گیرد (تا 12 سال).

لاین:

بیشترین خلوص رادارد، یعنی خصوصیات آن تثبیت می‌شود. روش اصلاح در ایستگاه گرگان، روش بالك تغییر یافته می‌باشد كه در نسل F₂بوته انتخاب می‌شود و پس از كوبیدن بوته‌ها، بذور مربوطه به هر شماره با هم با لك می‌شود، از نسل F₃ تا نسل F₅، از هر شماره در مزرعه تعداد 20-15 خوشه به صورت بالك با هم برداشت می‌شود و در نسل F₆، از بین هر شماره، تعداد 10 خوشه به صورت جداگانه برداشت می‌شود.

جو متعلق به جنس Hordeum L. با تعداد كروموزوم 2n=14 است. بهترین اراضی برای كشت جو، خاك‌های لومی و رسی با زهكشی مناسب می‌باشد. pH مناسب برای آن، 8-8/6 می‌باشد.

تقسیم‌بندی‌های جو:

1.از نظر فصل كاشت

الف) جوهای پاییزه ب) جوهای بهاره

2.آرایش گل‌آذین:

الف) جوهای شش ردیفه ب) جوهای دوردیفه د) جوهای نامنظم

3.خصوصیات دانه:

الف) جوهای پوشش‌دار ب) جوهای لخت

كود:

كودهای ازته، برای جوهای پاییزه، 120-20 كیلوگرم در هكتار و برای جوهای بهاره كه به مصرف صنایع تخمیری می‌رسند، 80-0 كیلوگرم در هكتار توصیه می‌شود. میزان مصرف فسفر 60-50 كیلوگرم (p₂o₅) و میزان مصرف پتاس بین 120-80 كیلوگرم در هكتار می‌باشد.

مقدار بذر:

در جوهای آبی و در ارقام پاییزه بین 220-180 كیلوگرم در هكتار و در ارقام بهاره، بین 180-160 كیلوگرم در هكتار است. در جوهای دیم، میزان مصرف بذر، 80-65 كیلوگرم در هكتار می‌باشد.

زمان برداشت:

زمان برداشت جو، معمولاً یك هفته قبل از برداشت گندم است. در زمان برداشت، معمولاً رطوبت دانه به حدود 15% می‌رسد.

استان گلستان، به عنوان یكی از مهمترین و مستعدترین استان‌های كشور در تولید محصول جو معرفی و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.

بررسی اولیه منابع و امكانات، نه تنها معرف استعداد استان در تهیه تامین جو مورد نیاز سطح استان بوده، بلكه فراتر از آن، در سایه یك برنامه‌ریزی اصولی می‌توان انتظار داشت كه نقش قابل توجهی را در تامین جو مورد نیاز سایر استان‌ها را ایفا نماید. از كل اراضی استان، سالیانه به‌طور متوسط، 70-65 هزار هكتار به كشت جو اختصاص می‌یابد.

در طول برنامه، عملكرد هكتار با جایگزینی ارقام اصلاح و انجام عملیات بهزراعی شده از متوسط عملكرد 1370 كیلوگرم درسال زراعی 80-79، به 1930 كیلوگرم در سال زراعی 83-82 رسیده است كه سطح كاشت جو در سال 84-83، برابر با 65000 هكتار و تولید آن، برابر با 130000 تن می‌باشد.

ذرت شیرین تحت نام علمی zea mays var.sacharata شناخته می‌شود كه یك تغییر یافته ژنتیكی از ذرت معمولی است كه با انجام جهش در كروموزوم شماره 4 بوجود می‌آید. این تغییر باعث تجمع قندها و پلی‌ساكاریدهای محلول در آندوسپرم دانه است. مهم‌ترین تولیدكنندگان آن آمریكا، ژاپن، كانادا، فرانسه و تایوان است. از نظر ارزش غذایی برای صنایع تبدیلی كنسروسازی و منجمدكردن بعد از گوجه‌فرنگی، مقام دوم و برای مصرف تازه‌خواری، مقام ششم را در كشورهای صنعتی دارد. ارزش اقتصادی آن در آمریكا، سالانه حدود 146118000 دلار برآورد شده است با متوسط 2393 دلار در هكتار. از ذرت شیرین به صورت كباب‌پز، آب‌پز، كنسروشده و فریزشده استفاده می‌شود. طول دوره رشد در بهاره، 85-80 روز و در تابستانه، 77-73 روز می‌باشد.

نوع رقم:

KSC 403

میزان بذر مصرفی:

20 كیلوگرم در هكتار

الگوی كاشت:

فاصله بین خطوط كاشت، 75 سانتیمتر، فاصله بوته روی ردیف 20 سانتیمتر و عمق كاشت، 5-3 سانتیمتر.

عملیات آماده‌سازی زمین:

شخم نیمه‌عمق یا عمیق، دیسك و تسطیح زمین با مكاله.

عملكرد:

در كشت بهاره، 14-12 تن در هكتار و در كشت تابستانه، 10-8 تن در هكتار.

آبیاری:

آبیاری ذرت شیرین در سال‌های معمولی، 4-3 نوبت آبیاری است. به غیر از آبیاری، تهیه بستر و در سال‌های خشك، تا 6 نوبت آبیاری است. همان‌طور كه در مورد تمام ذرت‌ها گفته می‌شود، آبیاری ذرت در مرحله جوانه‌زنی، مرحله طویل‌شدن ساقه، پیدایش گل نر، پیدایش گل ماده، تشكیل دانه و مرحله شیری شدن دانه ادامه یابد و از یك هفته قبل از برداشت، قطع شود.

كود مورد نیاز:

300 كیلوگرم فسفات آمونیوم، 400 كیلوگرم اوره در 3 مرحله به صورت سرك قبل از كاشت، 6-5 برگی و قبل از تاسل‌دهی و 100 كیلوگرم پتاس.

علف‌های هرز و نحوه كنترل آن:

سوروف، قیاق، تاج خروس، چایر، گاوپنبه و اویاسلام. نحوه مبارزه با علف‌های هرز ذرت شیرین به این صورت است:

لاسو: 3-5/1 پیش رویشی برای پهن برگان و گراس‌های یكساله؛

بلادكس: پیش رویشی 4 كیلوگرم در هكتار برای پهن برگان و گراس‌های یكساله؛

ارادیكان: پیش‌ كشتی 7-5 كیلوگرم و با خاك مخلوط شود؛

آفات مهم ذرت شیرین و نحوه مبارزه با آنها:

اگروتیس، سزامیا، پروانه ساقه‌خوار ذرت، شته و پرندگان.

کلمات کلیدی : زراعت و اصلاح نباتات;اصلاح گندم;كلزا